پێکهینانی دەوڵەت لە یاسای نێودەوڵەتیداپێکهینانی دەوڵەت لە یاسای نێودەوڵەتیدا

چۆنیەتی پێکهێنانی دەوڵەتی کوردستان.
ئاوارە حسێن*
تەواوی وتارەکە، کە (٥٣٣٤) وشەیە. بە یەک بەش لە ماڵپەڕی کوردۆساید و بە نۆ بەش لە ماڵپەڕی جینۆساید کورد و حەوت بەشیشی لە ڕۆژنامەی کوردستانی نوێ بڵاو کراوەتەوە، دوو بەشەکەی کۆتای لەبەر ئەوەی ئازاری زۆربەی ئەوانەی دەدا کە ڕێگرن لە ڕیگای دروست بونی دەوڵەتی کوردی و سزادانی تاوانکارانی جینۆساید بڵاو نەکرایەوە.

'پەیامێک بۆ مرۆڤایەتی"

چارڵی چاپلین لە کۆتایی فیلمی ''دیکتاتۆڕی گەورە'' راگەیەندراوێک دەخوێنێتەوە کە بە جۆرێک لە جۆرەکان راگەیەندراوی خۆیەتی لە پێوەندی لەگەڵ روانگەی بە نیسبەت جیهان و مرۆڤەکانەوە

چارڵی چاپلین لە راستیدا نمادی ویژدانی بەخەبەری مرۆڤی سەدەی بیستەمە کە هەروەکوو چرڵێز دیکنز نەداری، بەدبەختی، نادادپەروەری و زوڵم و زۆری بەچاوی خۆی دیتووە و ئازاری لێ چێشتووە.

ئامادە کردن و وەڕگێرانی: چیا عەبدوڵڵاپوور

Kansalaisen Särky (Zhani Gel)

Chia Abdullahpour

Minä luin ´´Kansalaisen Särky`` (Zhani Gel) noin yhdeksän vuotta sitten kurdinkieleksi. Se ilmestyi noin 1960 luvulla ja kirjailijan nimi on ``Ibrahim Ahmad´´.

Kirja on romaani, että alkaa uusi elämästä että joku nainen odottaa synnytystä ja kohta tulee lapsia kotonaa se on jänittävä ja itkettävä kokonaan, loppuratkaisu on myös itkettävä.

1Kurdinaisten Sankari

ژنانی قارەمانی کورد 
Olipa kerran joku kaupunki, että siaitse Kurdistanissa. Sen nimi on ``Kobani`` ja siellä asuvat kurdeja, heillä oli rauhallinen elämä ja turvallinen elämä, naisella ja ihmisellä on vapaus ja tasa-arvo.

ڕۆژی باوک "Isän päivä" لە فینلاند

هەموو ساڵێ ڕۆژی ٩ی مانگی ١١ لە فینلاندو وڵاتانی دیکە وەک سوید و ستۆنیا و نۆروێژ وەک رۆژی باوک جەژن دەگرن، رۆژی باوک لە ساڵی ١٩٧٠  لە فینلاند وەک جەنژنێکی گرینگ داندرا کە گۆڕانکاری لە بنەماڵەی فینلاندیەکاندا هاتە کایەوە بەوەی کە  دایکی بنەماڵە چوو بۆ سەر کار و هەروەها باوکانیش ویستیان لە ماڵەوە لەگەڵ منداڵەکانیان بەیەکەوە بن و ئاگاداریان لێ بکەن و پێیان ڕابگەن. پێشتر ئەرکی و کاری باوک ئەوە بوو کە پارە بێنێتەوە بۆ ماڵەوە.

ئاورین چوو بۆ باخچەی ساوایان (*Päivä koti)

وردە وردە کاتی ئەوە هاتووە کە ئاورین ببەین بۆ باخچەی ساوایان (Päivä koti) ئاخر کەژەکەم (دایکی) سەرەتای مانگی یازدە دەچێتەوە بۆ کار و پشووری دایکایەتی تەواو دەبێت.

لە لای ڤاریسیۆ (Varisuo) شوێنیان داوە بە ئاورین کە دەبێ ماوەیەی دوو هەفتە بیبەین کە دایکی لەگەڵی بێت و رۆژانە چەند کاتژمێر لە گەڵێ بێت تاکوو رابێت و ناسیاو بێت لەگەڵ پەرستار و منداڵەکان و هەروەها کەشی باخچەی ساوایان (Päivä koti). چونکە ئەوێ دەبێتە ماڵی دووهەمی و بەشێک لە ژیانی لەوێ دەباتە سەر.

مانگرتنی چالاکانی کورد بۆ پشتیوانی لە بەرخۆدانی "کۆبانێ''

ئێوارەی رۆژی سێ شەممە چالاکانی کوردی لە شاری تۆرکۆ لە یەکێک لە شەقامە سەرەکیەکانی ئەو شارە کۆبوونەوە بە مەبەستی کۆتایی هێنان بە مانگرتنی سێ رۆژەی چالاکانی کۆرد بۆ پشتیوانی لە بەرخۆدانی ''کۆبانێ''.

خۆ پێشاندان بۆ پشتگیری لە هەریمی کوردستان

رۆژی دووشەممە کاتژمێر چواری دوانیوەرۆ خۆپێشاندانێک بۆ پشتگیری لە بەرخودانی کۆبانێ و شەنگاڵ لە ناوەندی شاری تۆرکۆی فینلاند بە بەشداری بەشێکی بەرچاو لە کوردانی دانیشتووی ئەو شارە بەڕێوەچوو.
خۆپێشاندانەکە سەرەتا بە سرودی نەتەوەیی ئەی رەقیب دەستی پێکرد و دواتر بەشێک لە نوێنەرانی حیزبەکانی کوردستان و کەسایەتی فینلاندی و کورد وتاریان پێشکەش کرد و هەروەها شاعیران رەئوف گولبەدەن و عەزیز ئەحمەد بەو بۆنەوە شێعریان پێشکەش کرد.
جێگای ئاماژەیە کە خۆپێشاندانەکە ماوی زیاتر لە کاتژمێرێکی خایاند.

بڵێی ئەوە پڵانی تورکیە و ئێران نەبێت؟

روداوەکانی دوای گیرانی موسل لە لایەن دەوڵەتی ئیسلامی ئیراقەوە و چوونی پێشەرگە بۆ بەشی هەرە زۆری ناوچەکانی دەرەوەی هەریمی کوردستان و بەهێزبوونی ئەگەری دابەش بوونی ئێراق و سەربەخۆ بوونی هەریمی کوردستان، کە لە لایەن سەرۆکی هەریمی کوردستان ''مەسعود بارزانی'' بانگەشەی بۆ دەکرا و هەروەها دەنگدانەوەی ئەو ڕووداوانە بە گشتی و بەتایبەتی پرسی سەربەخۆیی هەریمی کوردستان لە ناو ڕاگەیاندنە ناودارەکانی جیهاندا لەگەڵ هەڵوێستی دژایەتی حکومەتی ناوەندی بەغدا و هەروەها دژایەتی ڕاستەوخۆی کۆماری ئیسلامی لەگەڵ سەربەخۆیی هەریمی کوردستان بەڕەو روو بۆوە.

قانون اساسی عراق

بسم الله الرحمن الرحيم

ما به بني آدم كرامت بخشيديم .
ما اهالي عراق خاستگاه پيامبران و رسولان , سرزمين ائمه اطهار و پيشتازان تمدن و كتابت و نگارش هستيم كه اولين قانون بشري در سرزمين ما تدوين شد , قديمي ترين معاهده عادلانه براي اداره امور در سرزمين ما تهيه شد , صحابه و اوليا در سرزمين ما نماز خواندند , فلاسفه و علما در سرزمين ما به تامل و تفكر پرداختند و ادبا و شعرا دست به ابداع و نوآوري زدند با آگاهي از حق خداوند بر ما و در پاسخ به دعوت وطن و شهروندان و رهبران ملي و مذهبي و اصرار مراجع بزرگ , رهبران , مصلحان و نيروهاي ملي و سياسي و با حمايت دوستان , براي اولين بار در تاريخ خود در روز سي ژانويه 2005 ميليونها زن و مرد و پير و جوان پاي صندوقهاي راي حاضر شدند آنها در حالي پاي صندوق هاي راي حاضر شدند كه سركوب هاي طايفه اي توسط ستمگران مستبد را به ياد مي آوردند , از شهداي فجايع عراق اعم از شيعه و سني , عرب , كرد و تركمن و بقيه برادران خود الهام مي گيرند. 

لە یادی ساڵڕۆژی شیمیایی بارانی سەردەشت

ئیبراهیم زێوەیی

مێژووی كورد هەوراز و نشێو و شكان و هەستانەوە و كارەساتی زۆر جەرگبڕی بە خۆیەوە دیتوە. ئەم گەلە لە هەر دەرفەتێك بۆ گەیشتن بە ئامانجە لەمێژینەكانی خۆی بە گوێرەی هەلومەرجی مەكانی و زەمانی هاتۆتە مەیدان و تێكۆشاوە لە مافە سرووشتی و نەتەوەیی یەكانی خۆی بەهرەمەند بێ. 

هەر چەند كورد قەت تەماعی لە خاكی كەس نەكردوە و نەیویستوە كە مافی هیچ تاك و نەتەویەك پێشێل بكا بەڵام فەرمانڕەوایانی زاڵ بە سەر كوردستان، لەبری ئەوەی رێگایەكی مەنتقی و لۆژیكی بگرنەبەر ریگای زەبرووزەنگ وسەركوت وكوشتار و توانەوەی ئەم گەلەیان كردۆتە بەرنامەی كاری خۆیان.

گروپی پاسکیل سوارانی کورد چالاکیەکیان بۆ رێز گرتن لە قوربانیان ٧ی پوشپەڕ بەڕێوە برد

ئەمرۆ شەممە ٧ی پوشپەڕ گروپی پاسکیل سوارانی کورد لە شاری تۆرکۆ لە وڵاتی فینلاند بە بۆنەی ٢٧ ساڵی کیمیابارانکردنی شاری سەردەشت لە لایەن رێژیمی روخاوی بەعسی ئێراق چالاکیەکیان بەو بۆنەوە بەڕێوە برد.

دەستوری كۆماری عێراق

ئێمە ڕۆڵەکانی دۆڵی ڕافیدەین، نیشتمانی نێردراوان و پێغەمبەران، جێگای حەوانەوەی پێشەوایان و پیاوچاکان و  پێشەنگانی شارستانیەت و داهێنەرانی نووسین و لانکەی ژماردن، لەسەر زەوی ئێمە یەکەم یاسا لەلایەن مرۆڤەوە دانرا، لەنیشتمانی ئێمەدا دادپەروەرانەترین چەرخی سیاسەتی بەڕێوەبردنی وڵاتان هەنگاوی بۆ نراو لەسەر خاکەکەمان هاوەڵان و پیاوچاکان نوێژیان خوێندو فەیلەسوف و زانایان تێڕامانیان ئەنجامداو ئەدیب و شاعیران داهێنانیان کرد.

نا بۆ راسیزم

راسیزم لە وشەی Race  را هاتووە کە بە واتای رەگەز (نەژاد) دێت واتە لێرەدا نەژادێکی خۆی لە نەژادەکانی دیکە بە باشتر دەزانێ لە تەواوی لایەنەکانەوە بۆ نمونە نژادی سپی یا نژادی رەش بۆ نمونە لە ناو وڵاتێک دا خەڵکی ئەو وڵاتە بەرامبەر بە خەڵکێک کە هاتوونەتە وڵاتەکەیان خۆیان بە باشتر دەزانن و بە چاوێکی سوک چاو لە خەڵکێک دەکەن کە بێگانەن لە وڵاتەکەیاندا.

یان بەواتایەکی دیکە بەشێک لە مرۆڤەکان هەست دەکەن و وا دەزانن کە ئەو مرۆڤانەی کە رەنگی پێستیان جیاوازە یان لە وڵاتێکی دیکە راهاتوون یان خەڵکی وڵاتی دیکە لە چاو ئەوان لەرووی مافەوە بایەخیان کەمترە.

نامه و صدای فرزاد کمانگر

نامه و صدای فرزاد کمانگر، معلم و فعال حقوق بشر کرد که در 19 اردیبهشت سال 89 در زندان اوین توسط حکومت ایران بیگناه به دار آویخته شد. این نامه یکسال پس از اعدام وی منتشر میشود، خود وی در مقدمه این نامه میگوید :

اواخر شهریورماه 86، شعبه 30 دادگاه انقلاب تهران در خصوص رسیدگی به پرونده ام عدم صلاحیت اعلام کرده بود، بنابراین به سنندج منتقل شدم و نزدیک دوماه در انجا ماندم. مسئو ل بازداشتگاه آدمی حدودا 50 ساله وبیماری روانی بود که از آزار زندانیان لذت می برد. بارها بدون هیچ دلیلی به کمک دو نگهبان دیگر مرا مورد ضرب وشتم قرارمیداد روزی به علت شدت ضربات مشت و لگد صورتم کبود وخونین شده بود و فک و دندانهایم اسیب دید، همان شب صدای عروسی را در اطراف بازداشتگاه می شنیدم و این مطلب زائیده حال وهوای همان شب است که زنده یاد نادر محمدی نیز در سلول همجوارمن بود.

یادمان فرزاد کمانگر

farzadkamangar.org

رۆژی جیهانی کرێکاران ـ Vappu لە فینلاند

 رۆژی ١ مای یان بە زمانی فینلاندی ''ڤاپو ـ  Vappu " واتە رۆژی جیهانی کرێکاران ، رۆژێکە کە لە فینلاند وەک رۆژی کرێکاران ناسراوە و هەموو ساڵێ ئەم رۆژە پشوویە و جێژن دەگیردرێ و هەروەها رۆژی ئاڵاشە بەو واتایە کە بەم بۆنەوە لەم رۆژە دا ئالای وڵات دەشەکێننەوە( لە فینلاند تەنیا لە رۆژانە دا کە لە رۆژمێردا دیاری کراوە ئالای ڤینلاند دەشەکێندرێتەوەو لە رۆژانی دیکەدا ئالا هەڵنادرێت).

موسڵمانانی دڵخۆش

دەڵێ موسڵمانە و دڵخۆشیشە. موسڵمانە و سەماش دەکات، موسڵمانە و گۆرانیش دەڵیت. ئاخۆ دەتوانی موسڵمان بی و دڵخۆشیش بی و سەماش بکەی؟ ئەم ڤیدۆیە نیشان دەدات کە دەتوانی. ئێوە دەڵێن چی؟

ماڵئاوا ئەبوبەکری شەریعەت پەنا

درانگانی شەو لە رێگای فەیس بووکەوە زانیم ئەبوبەکر شەریعەت پەنا هاوڕێی دەورانی قوتابخانەم و دڵسۆزێکی نیشتمان و چالاکێکی کلتوری شارەکەمان کۆچی دوایی کردوە، زۆر دڵگرام بووم بۆ ئەو کۆچە ناوەختەی ئەویش بۆ کەسێکی وا دڵسۆز و چالاک کە داهاتوویەکی زۆر روونی هەبوو.

Kurdistan saapui Helsinkiin

Tiedätkö sinä, missä sijaitsee Itä-Kurdistan?

Olen asunut Suomessa vuodesta 1991, siis yli puolet iästäni. Minulta kysytään yhä kiitettävän usein mistä olen kotoisin. Vastaan aina olevani Kurdistanista tai Itä-Kurdistanista. 1990-luvulla vastaukseni herätti aina jatkokysymyksiä: Mikä Kurdistan? Missä on Kurdistan? Missä päin sijaitsee Itä-Kurdistan?

Welat Nehri

''کریستینا کۆیڤونێن'' (Kristiina Koivunen) دڵسۆزێکی ڕاستەقینەی کوردستان

جەژنی نەورۆزی بۆنەیەکی باشە بۆئەوەی کە کوردانی هەرچوار پارچە لە دەوری یەک ببینی و لە دوری یەک بە شادی و خۆشی تێپبەر بکەی بۆ جەژنی نەورۆزی ئەو ساڵ هونەرمەندان ''عەزیز وەیسی'' و ''لۆکە زاهیر'' بانگهێشت کرابوون، بەڵام جیا لەوە ئەم بۆنەیە بۆ من دەستکەوتێکی دیکەی هەبوو ئەویش دیتنی بەرێز ''کریستینا کۆیڤونێن'' (Kristiina Koivunen)  ناوبراو کەسێکی کە هەموو کارو چالاکیەکانی تەرخان کردوە بۆ ناساندنی کورد و کێشەکانی و لەم پێوەندیەش دا چەندین کتێبی لەسەر کورد نوسیوە کە دەتوانم ئاماژە بەم کتێبانە بکەم:

هەوتویەک بۆ قسەکردن بە باشی لە پشت سەری یەکتر

لەو خوێندنگەی کە من کۆرسی زمانی لێ دەخوێنم واتە "پاسیکیڤی ـ ئۆپیستۆ" (Paasikivi-opisto) هەوتویە بۆ ئەوە تەرخان کرابوو کە لە پشت سەری دۆستان وهاورێیانمان بە باشی قسە بکەین ئەویش بە نوسین لە سەر تابلۆیەکی گەورە کە لە سالۆنی خوێندگەکە بە دیوارەوە هەڵواسرابوو بۆ ماوەی هەوتویەک منیش پێم سەرنجراکێش بوو، بۆیە بەشداریم کرد و رستەیەکی کورتم نوسی لە سەر یەکێک لە مامۆستاکانی خوێندنگەکە.

کلوبی نێونەتەوەیی تۆرکۆ Turun Kansainvälinen Klubi

ئەمە ناوی کلوبێکە کە لە تۆرکۆ دامەزراوە بە مەبەستی ئاشنا کردنی خەڵکانی بێگانە لە گەڵ یەکتری و ئاشناکردنیان لەگەڵ کلتور و زمانی فینلاندی کە کار لەگەڵ خاچی سوری فینلاندیش دەکات.

من لە رێگای خوێندنگەی زمانەوە ئاگادار کرامەوە لە یەکەم کۆبونەوەی ئەم کلوبەو لە کاتی دیاریکراودا چووم بۆ شوێنی کلوبەکە  کە لە ناوەندی شاری تورکویە و وادیارە شوێنەکە تایبەتە بەم کارانە

politiika ammatti

Politiikka minun mielestäni on todella tärkeä yhteiskunnassa, koska politiikan kautta voi olla hyvä elämä ja hyvä systeemi ja hallinta. 

Politiikan päätös vaikuttaa kaikki asiat ja ihmiset,  jotka eivät yhteiskunnassa. Esimerkiksi kun politiikan ihmiset ovat kokouksessa ja päättävät koulutuksesta se on tosi tärkeää, että poliitikot ovat osaavia.

Suomessa on paras koulutukset koska Suomalaisella on hyviä politiikat ihmiset ja Suomessa on paras hallinnan systeemi,  koska Suomessa on hyviä ja osaavia politiikat ihmiset.

Toiveammatti

Kuin olin lapsi minun toiveammattini oli näytteljä, koska pidin katsoa paljon sarjat ohjelmat ja minä voin ottaa mallia henkilön ohjelmasta ja kun olin ystävän kanssa minä näyttelin hyvin ja tiesin, että minusta tulee hyvä näytteljä, mutta minä olen Kurdistanilainen ja asuin pienessä kaupungissa että saada se on tosi hankala ja vaikea, koska Iranin hallitus ei ole hyvä laki. Minun täytyy sanoa että Iranissa elävät Persia, Azeri, Kurdit, Arabit ja Baluchit, mutta laki ja oikeus enemmän perustettu ja antaa oikeus vain persialainen, esimerkiksi koulussa vain opiskellaan persia kieli ei muuta kieliä.

Ikävin lapsuusmuistoni

Minun lapsuuteni oli Iranin ja Irakin sotaa vastaa välissä ja meni ihan huonosti. Minä vähän muistan, että Irakin sotalentokoneita lensi aina meidän kotimaan (Sardasht) taivalla ja pommitti.

Se oli tosi kamalaa kuin sotalentokoneet tulivat ja varoääni soitti minun vanhemmat ja sisarukset ja toiset perheet nopeasti menimme maan alle (turvapaikka) melkein sama kuin kellari.

Päivän Irakin sotalentokoneet pommittivat kemikaalipommit meidän kotimaahan ja paljon ihmiset kuolivat ja noin 5 tuhatta ihmistä loukkaantui, että minun iso sisarenikin loukkaantui kemikaalipommin vuoksi.