مافی پەنابەران لە بەڵگەنامە نێودەوڵەتیەکان دا

عبد محمد احمدی

و: چیا عەبدوڵڵاپوور

سەرەتا

یەکێک لە بابەتە گرینگ و پربایەخەکان لە یاسای نێودەوڵەتی دا مافی پەنابەرانە، کە لە سەردەمی ئێستادا سەرەڕای پێشکەوتنەکانی پیشە سازی، پاراستنی ئاکار و مافە مرۆییەکان بە نیسبەت یەکترەوە لاوازەو زوڵم و دەستدرێژی بۆسەر مافەکانی مرۆڤ، بەتایبەت بە نیسبەت کەسانی بێ دەسەڵات و لاواز، زۆرتر بووە، بە شێوەیەک کە هەندێ کات دەبێتە هۆی هەڵاتن و کۆڕەوی ژمارەیەک لە تاکەکانی وڵاتێک بۆ وڵاتێکی دیکە. لەم روەوە مافی پەنابەران لەگەڵ زۆربەی باسە یاسایی‌یەکانی تر، لە یاسای نێودەوڵەتی هاتۆتە بەر باس و لە کۆنفرانسە جیهانیەکانیش دا بەڵێنامەگەڵێک لەو پێوەندی‌یەدا پەسەند کراون.

وتووێژی له‌ گه‌ڵ به‌رێز چیا عه‌بدوڵڵاپوور یاسا ناس و جێگری سکرتێری یه‌کیه‌تی لاوانی دێموكڕاتی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان

تێبینی ئەم وتووێژە لە سایتی یەکیەتی لاوان دا بڵاو بۆتەوە، ئەمەش لینکەکەیەتی:

http://www.lawan.com/modules.php?name=News&file=article&sid=1982

'' شوناس و پیگه‌ی گه‌نجان، روانگه‌ی کۆمه‌ڵگای کوردی له‌ هه‌مبه‌ر پرسی لاوان''  له‌ وتووێژی له‌ گه‌ڵ به‌رێز چیا عه‌بدوڵڵاپوور یاسا ناس و جێگری سکرتێری یه‌کیه‌تی لاوانی دێموكڕاتی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان

دیمانه‌: ئازاد محه‌ممه‌دزاده‌

"چیا عەبدوڵڵا پوور" لە شاری سەردەشت لە دایک بووه‌ و لە کۆتایی‌یەکانی ساڵی ٧٨ی هەتاوی هاتۆتە ریزی حیزبی دێموکڕات و هەر لەسەرەتای پێشمەرگایەتی‌یەوە بووه‌ته‌ ئەندامی یەکیەتی لاوان و  بەردەوام لەگەڵ بەجێ گەیاندنی ئەرکی پێشمەرگایەتی چالاکی له‌و رێکخراوه‌دا هەبووە، له‌ دامەزراندنی رۆژنامە دیواری "برووسکە" یەکەم کاری نوسین، وەرگێران و بڵاو کراوەیی دەست پێ کردووه‌، دواتر لە رۆژنامەی کوردستان، گۆڤاری تیشک و گۆڤاری لاوان کاری کردووە. ماوەی چوار ساڵ بەرپرسی راگەیاندنی یەکیەتی لاوان بووه‌ و هەر لەگەڵ خوێندن لە زانکۆ ماوەی ٣ ساڵیش سەرنوسەری گۆڤاری لاوان بووه‌ و لە کۆنگرەی پێنجی یەکیەتی لاوانیش وەک ئەندامی جێگری سکرتێری لاوان هەڵبژێردراو و هەنووکەش ئەو بەرپرسایەتیی هەیە . ساڵی ٢٠١١ لیسانسی یاسای لە زانکۆی کۆیە وەرگرتووەو ئێستاش لە وڵاتی فینلاند دەژی.

رۆژە جیهانیەکان

رۆژە جیهانیەکان
ئامادەکردنی: چیا 

خاکەلێوە

١ی خاکەلێوە ـ ٢١ ی مارس رۆژی جیهانی نەهێشتنی هەڵاواردنی رەگەزی و رۆژی جیهانی شێعر و رۆژی جیهانی سەندرۆم داون.

 ٢ی خاکەڵیوە ـ ٢٢ی مارس رۆژی جیهانی ئاو

٣ی خاکەلێوە ـ ٢٣ی مارس رۆژی جیهانی کەشناسی

٤ی خاکەلێوە ـ ٢٤ی مارس رۆژی جیهانی سێل

 ٧ی خاکەلێوە ـ ٢٧ی مارس رۆژی جیهانی شانۆ

١٨ی خاکەڵیوە ـ ٧ی ئاوریل رۆژی جیهانی تەندروستی

١٨ی خاکەڵیوە  ـ ٧ی ئاوریل رۆژی جیهانی کاریکاتۆر و کاریکاتۆریستەکان

٢٨ی خاکەلێوە ـ ١٧ی ئاوریل رۆژی جیهانی هێمۆفیلی

لە كوردستان زەخت و گوشار بۆ سەر مامۆستایانی ئایینی روو لە زیاد بوونە

یەكێك لە مامۆستایانی ئایینیی گەڕەكێكی شاری سەردەشت بۆ شەشەمین جار بە تاوانی باس كردن لەبارەی پرسی نەتەوەیی، بانگهێشتی دادگای رۆحانیەتی شاری ورمێ‌ كراوە.

بەپێی راپۆرتی هەواڵنێری كوردپا، مامۆستا مەلا سەلام گوڵنوازی، پێش نوێژ و مامۆستای ئایینیی مزگەوتی حەزرەتی عومەر لە گەڕەكی شیوە برایم لە شاری سەردەشت، بە تاوانی قسە كردن لەسەر پرسی نەتەوەیی كورد، بۆ شەشەمین جار بانگهێشتی دادگای رۆحانیەتی شاری ورمێ‌ كراوە.

هەواڵنێری كوردپا لە درێژەی راپۆرتەكەیدا ئاماژەی بەوەش داوە 100 كەس لە خەڵكی شاری سەردەشت كە بۆ شایەتی دان بۆ مەلا سەلام، رۆیشتبوونە دادگای ورمێ‌، لە ئیعتراز بە كەمتەرخەمیی بەرپرسانی دادگای رۆحانیەت، وێڕای مەلا سەلام دادگایان بەجێ‌ هێشتووە و بەرو شاری سەردەشت گەڕاونەتەوە.

فیلمێکی کۆن سەبارەت بە کوردستان

فیلمێکی کۆن سەبارەت بە کوردستان بە زمانی ئینگلیسی

رۆژی جیهانی کرێکار پیرۆز بێت

لە یەکەمی مانگی مای ساڵی ١٨٨٦ لە شیکاگۆی ئەمریکا کرێکاران لە پێناو گۆرانکاری پێکهێنان لە بارودۆخی کار و هەروەها کەمکردنەوەی کاتژمێرەکانی کارکردن لە ١٠ کاتژمێر بۆ ٨ کاتژمێر مانیان گرتن و هاتنە سەرشەقام و بریار وابوو کە داواکاری کرێکارەکان جێ بەجێ بکرێت بەڵام کە پشت گوێ خرا ئەوا  رۆژی ٤ی مای هەمان ساڵ کرێکاران رێپێوانیان کرد کە ئەو رێپێوانە بە تووندی رووبەرووی توندوتیژی بۆوە.

لەو کاتەوە تاکوو ئێستا رۆژی مانگی مای هەموو ساڵی بە مەبەستی پشتیوانی کردن لە داخوازی کرێکاران لە زۆربەی وڵاتانی جیهان ئەم رۆژە پیرۆز دەکرێت. لە کوردستانیش وەک زۆر شوێنی جیهان ئەم رۆژە پیرۆز دەکرێت. هەرچەندە کوردستان بە هۆی هەڵاواردنی دەسەڵاتی ناوەندی لە تاران کەمتر گرینگی پێدراوە و لەو رووەوە کارخانە وکۆمپانیای گرینگی زۆر کەمن و ئەوەش وادەکات کە کرێکار بەو پێناسەیەی کە باوە کەمتر کرێکارانی کوردستان بگرێتەوە بەڵام بەگشتی کرێکارانی کوردستانیش بەدەرنین لەو رەنج و هەڵاواردنەی کە کرێکاران بەگشتی لەگەڵی بەرەو روون.

گۆرانیەکی هەست بزوێن بۆ یادی کیمیابارانکرانی شاری سەردەشت بە دەنگی "جەلال حەسەنپوور"

گۆرانی "رۆلە لای لایە" بە دەنگی هونەرمەند ''جەلال حەسەنپوور'' کە لە مەراسمی یادی کیمیابارانی سەردەشت لە گۆرەپانی ''سەرچاوەی سەردەشت'' پێشکەشی کردوە.

بۆ بینین و گوێگرتن لە گوڕانیەکە کلیک لەسەر "رۆلە لای لایە" بکەن.

رۆلە لای لایە رۆلە لای لایە

خۆ م بەبێ تۆ وەی‌رۆ چاوم لێک نایە،  خۆم من بەبێ تۆ پێم لە دوونایە، ئاخ پێم لە دوو نایە

دەروازەی شارم لێ داخراوە

پاڵم وە لوتکەی هەورو گڕ داوە

خۆم و غوربەتیم بە کۆڵ داداوە وڵاتەکەمم وەی‌رۆ لێ بەجێ ماوە

رۆلە لای لایە، رۆلە لای لایە

خۆم من بەبێ تۆ پێم لە دوونایە ئاخ پێم لە دوو نایە خۆ م بەبێ تۆ پێم هەڵنایە، ئاخ  چاوم هەڵنایە

گەر بارانێک بایەم سوار ئاور دەبووم بەرەو ئاسمانی ئای وڵاتم دەچووم، دەبووم بە هێل بۆ ناخی خاکم ئەچەقیمە گۆی زێدەکەی دایکەم

رۆڵە لای لایە

 کزەی جەرگەکەم خۆ من بەبێ تۆ تاوێ هەڵناکەم هاوار تاوێ هەڵناکەم، خۆمن بەبێ تۆ هاوار تاوێ هەڵناکەم

توخوا چێم مەهێڵە نامۆم بەبێ تۆ غوربەتی من بوو بۆ وڵاتێکی دوور

گڕی هەتاوم ڵێ نابێتەوە مەگەر زریانێ هاوار بمبەستێتەوە

رۆلە لای لایە رۆلە لای لایە

خۆ من بەبێ تۆ پێم لە دوو نایە، خۆم من بەبێ تۆ چاوم هەڵنایە

دوایین شانسی ئێران بۆ چارەسەری ئاشتیانەی پرسی ناوەکیەکەی

 چیا کورستانی

ئەمڕۆ دوای پازدە مانگ خولێکی دیکە لە وتوویژی  ئەندانانی گرووپی پێنج کۆ یەک (١+٥)لەگەڵ نوێنەرانی ئێرانی لە ئەستەمبوڵ دەستی پێ کرد، ئەوە لە کاتێک دایە کە چەندین مانگ لە وە پێش گەمارۆکانی سەر ئێران لە لایەن  ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی زۆر توندتر لە جاران بوونەتەوە و ئەگەری هێرشی سەربازیش بۆسەر ئێران زۆر زیادی کردوە.

ئەمریکا هەر لەم ماوەیەدا ناوێکی گەورەی دیکەی فرۆکە هەڵگری لە کەنداوی فارس دا جێگیر کردوە، ئەوە لە کاتێک دا بوو کە دوای هەڕەشەی بەستنی گەرووی هورمز لە لایەن ئێرانەو ئەمریکا ناوێکی دیکەشی بۆ ئەو کەنداوە بەڕێ کرد و بە  بێ کێشە لە گەرووی هورمزیش دا تێپەر بوو.

مافی مرۆڤی ئیسلامی

    و. چیا عەبدوڵڵاپوور

مافی مرۆڤ بەرهەمی مۆدێرنیتەیە، نەک یەهودیەت، مەسیحیەت، ئیسلام ، ئاینەكانی هیندی ‌و چینی ‌و ئافریقایی ‌و ئەمریكایی ‌و  وتەی یونانیەكان، میسریەكان، ئێرانیەكان، رۆمیەكان، پینی ‌و هیندیە كۆنەكان چەمكێكی هاوواتایان لەگەڵ مافی مرۆڤ نەخستۆتە روو.

وتنی ئەو راستیە مێژووییە لۆمە كردنی هیچ دین ‌و فەرهەنگێك نیە، هەر بەو شێوەیە كە لە كتێبە پیرۆزەكان ‌و نوسراوە كۆنەكانی ناوەندە كلتووریە جۆراوجۆرەكاندا هیچی لە گەڕانی زەوی بە دەوری خۆر، تێدا نیە شتێك لە بەرزی ‌و گرینگی ئەوان كەم ناكاتەوە. هەر دین ‌و مەزهەبێك كە بتوانێ‌ نمونە بێنێتەوە كە چ پشنیارێكی  كردووە بۆ رێز گرتن لە مرۆڤ ‌و ئازادیەكانی، دەتوانێ‌ رێزێكی زۆرتر بە نیسبەت خۆیەوە بوروژێنێت، بەڵام شوێنكەوتوانی زێدەرۆیی دەكەن ئەگەرخوازیاری ئەوە بن كە رێبازی ئەوان بە روونی  هەمان رێبازی مافی مرۆڤ بووە. پێدا هەڵگوتن بە ئازادی ‌و رێز گرتن لە مرۆڤ خۆی لە خۆیدا هەبوونی باوەر بە مافەكانی مرۆڤ نیە. باوەڕ هەبوون بە مافی مرۆڤ واتە باوەر هەبوون بە پێویستی سیستمی سیاسی ‌و كۆمەڵگایەكی دێموكڕاتیك ‌و هەبوونی قانوونێكی پتەوی بەڕێوەبەری (كردەی) كە پشتیوانی بكات كە دەستەبەر كردنی ئازادیە هیزریەكان. جیاوازی دانانی رەگەزی،  نەتەوە، زمان، ئایین، ئەشكەنجە لە ژێر هەر ناوێك دا‌و بە هەر بیانویەك بێ‌ یاساغ بكەن. دێموكراسی  دیاردەیەكی مۆدێرنە، ئەو دیاردەیە بەو ڕادەیە مۆدێرنە كە فیزیای مۆدێرن، مۆدێرنە.

حیزبەکان و هەڵبژاردن لە ئێراندا

ئامادە کردن و وەرگێڕان: چیا کوردستانی

حیزبی سیاسی بەرهەمی پێشکەوتنی گەشەکردنی کلتووری دێموکراتیانە لە کۆمەڵگادا و کلتووری حیزبیش وەک بەشێک لە سەرمایە و دەستکەوتەکانی هەر وڵاتێک ئەژمار دەکرێت. هەڵبژاردنی پارلمانی نۆهەم لە ئێراندا لە کاتێک دا بەرێوە دەچێت کە زۆربەی رێکخرا و حیزبەکان "بە تێکدەرو پێشێلکەری یەکیەتی نەتەوەیی" ناسێندراون.

ئەسڵی ٢٦ی یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی دەڵێ: "حیزبەکان، کۆمەڵەکان، رێکخراو و دامەزراوە سیاسی‌و سینفی یەکان یان کەمایەتیە ئایینیەکان ناسراو و ئازادن. بەو مەرجەی کە لەگەڵ بنەماکانی سەربەخۆیی، ئازادی، یەکیەتی نەتەوە، رێوشوێنە ئیسلامیەکان بێنەوە و بنەمای کۆماری ئیسلامی لە ژێر پێ نەنێن. ناتوانرێ رێگری لە بەشداری کردنی هیچ کەس بگیرێ تێیایاندا یان بەزۆر بەشداری پێ بکردرێ تێیاندا.