سیستەمی سەرۆکایەتی‌و سیستەمی پەرلەمانی: کامیان گونجاوە بۆ کوردستان

سەرەتایەک 

لە رۆژی ٢٢/٨/٢٠٠٦ یەکەمین رەشنوسی دەستوری هەرێمی کوردستان خرایەبەردەستی هاوڵاتیان بۆ سەرنج‌و تێبینی‌ نوسین بەمەبەستی دەوڵەمەنترکردنی. دیارە بێجگە لە سەرنج‌و تێبینی، رەشنوسەکە رەخنەیەکی زۆریشی لەلایەن سیاسەتوانان‌و پارێزەران‌و پسپۆران‌و ئەکادیمییەکان‌و رۆژنامەوانان لێگیرا. رەخنە زۆرەکان مانای ئەوە نەبوون کە دەستورەکە هیچ خاڵی باشی تێدا نییە بەڵام رەشنوکە هەندێک ماددەو بڕگەو چەمک‌و پەیامی لەخۆگرتبوو کە جێگای هەڵوەستەکردن بوون‌و نەدەکرا بەسەریاندا تێپەڕین. سەرەڕای ئەمە، دەستورە رەشنوسەکە بە دەستکارییەکی زۆر کەمەوە لە هاوینی ٢٠٠٩ لە پەرلەمانی کوردستان دەنگی لەسەردراو تێپەڕێندراو بوو بە پڕۆژە دەستور. بەپێی بڕیارو پێکهاتنەکانی پەرلەمان دەبوایە پڕۆژە دەستورکە لەلایەن خەڵکی هەرێمەوە دەنگی لەسەر بدرایە بۆئەوەی ببێت بە دەستورێکی هەمیشەیی. 

 د.شێرکۆ کرمانج

سیسته‌می حوکمڕانی و فه‌رمانڕه‌وایی له‌ کوردستان ئه‌بێت له‌ ئاینده‌دا هاوشێوه‌ی وڵاتی فینله‌ندای لێبێت!

سیسته‌م له‌ فینله‌ندا بریتیه‌ له‌ وڵاتێکی کۆماری و په‌رله‌مانی..
‌فینله‌ندا حکومه‌تێکی ناوه‌ندی هه‌یه‌ وبنکه‌ی سه‌ره‌کی له‌ شاری هێلسینکی پایته‌خته‌، ڕێژه‌ی دانیشتوانه‌که‌ی نزیکه‌ی 5.4 ملیۆن که‌س ده‌بێت، به‌ گه‌وره‌یی ڕووبه‌ر هه‌شته‌مین وڵاتی ئه‌وروپایه‌و هه‌روه‌ها بچوکترین وڵاتی ئه‌وروپایه‌ له‌ ڕووی ژماره‌ی دانیشتوانهکەی، فینله‌ندا یه‌کێکه ‌له‌و وڵاته ‌ئه‌وروپیه‌‌ ئیسکه‌نده‌نافیانه‌ی که‌ ده‌که‌وێته‌ باکوری کیشوه‌ری ئه‌وروپاوه‌. ئه‌م وڵاته‌ له‌ ڕۆژهه‌ڵاته‌وه‌ له‌گه‌ڵ ڕوسیا هاوسنووره‌ وله‌باکور له‌گه‌ڵ نه‌رویج و له‌ڕۆژئاوا له‌گه‌ڵ وڵاتی سوید هاوسنووره‌. له‌ساڵی 1905 فینله‌ندا یه‌که‌می ئه‌و وڵاتانه‌ بو که‌ یه‌کسانی و مافی ده‌نگدانی تیادا به‌ر قه‌رار کرا.
سه‌باح عه‌باس

Kurdien kollektiivinen kärsimys tekstin silmin

Aziz Shexani

Levätköön rauhassa viattomat uhrit 
Rauhaa teille

Miksi pahuus pääsee irti ja vaatii ihmiskunnalta henkeä? Miksi ihminen tai valtio tekee hirmutekoja toisia kohtaan? Onko ihminen ylipäätään muuttunut? Onko meillä edelleen kaikki eväät hirmutekoihin? Mikä taho pystyy poistamaan tämän ominaisuuden ihmisestä? Olemme kokoontuneet muistamaan kurdien uhreja ja erityisesti siviilejä, vapaussodassa kaatuneita miehiä ja naisia. Muistamme, että kuinka kahdeskymmenes vuosisata on kohdellut kurdeja ja missä määrin kärsimysaallot ja kärsimystulvat ovat peittäneet maa-alueen, jossa asuu valtiotonta kansa.

لە (٦٩) هەمین ساڵیادی دامەزراندنی کۆماری کوردستاندا

رەنگدانەوەی یاسای نێودەوڵەتی لەڕاگەیاندن‌و فەرمانڕەوای کۆماردا ‌

ئاواره‌ حسێن*‌
کۆماری کوردستان (مهاباد) لەلایەن پێشەوا قازی محەمەد لە٢٢-١-١٩٤٦ لەمەیدانی چوارچرای شاری مهاباد لەخۆرهەڵاتی کوردستان دامەزرا، لە١٧-١٢-١٩٤٦ رووخێندرا، پێشەوا قازی‌و هاوڕێیانیشی لەهەمان شوێنی راگەیاندنی کۆمار(مەیدانی چوارچرا) پاش دادگایکردنێکی نادادوەرانەو ناڕەوا لە٣١-٣-١٩٤٧ لەسێدارەدران.

مانگرتنی چالاکانی کورد بۆ پشتیوانی لە بەرخۆدانی "کۆبانێ''

ئێوارەی رۆژی سێ شەممە چالاکانی کوردی لە شاری تۆرکۆ لە یەکێک لە شەقامە سەرەکیەکانی ئەو شارە کۆبوونەوە بە مەبەستی کۆتایی هێنان بە مانگرتنی سێ رۆژەی چالاکانی کۆرد بۆ پشتیوانی لە بەرخۆدانی ''کۆبانێ''.

نامه و صدای فرزاد کمانگر

نامه و صدای فرزاد کمانگر، معلم و فعال حقوق بشر کرد که در 19 اردیبهشت سال 89 در زندان اوین توسط حکومت ایران بیگناه به دار آویخته شد. این نامه یکسال پس از اعدام وی منتشر میشود، خود وی در مقدمه این نامه میگوید :

اواخر شهریورماه 86، شعبه 30 دادگاه انقلاب تهران در خصوص رسیدگی به پرونده ام عدم صلاحیت اعلام کرده بود، بنابراین به سنندج منتقل شدم و نزدیک دوماه در انجا ماندم. مسئو ل بازداشتگاه آدمی حدودا 50 ساله وبیماری روانی بود که از آزار زندانیان لذت می برد. بارها بدون هیچ دلیلی به کمک دو نگهبان دیگر مرا مورد ضرب وشتم قرارمیداد روزی به علت شدت ضربات مشت و لگد صورتم کبود وخونین شده بود و فک و دندانهایم اسیب دید، همان شب صدای عروسی را در اطراف بازداشتگاه می شنیدم و این مطلب زائیده حال وهوای همان شب است که زنده یاد نادر محمدی نیز در سلول همجوارمن بود.

یادمان فرزاد کمانگر

farzadkamangar.org

Kurdistan saapui Helsinkiin

Tiedätkö sinä, missä sijaitsee Itä-Kurdistan?

Olen asunut Suomessa vuodesta 1991, siis yli puolet iästäni. Minulta kysytään yhä kiitettävän usein mistä olen kotoisin. Vastaan aina olevani Kurdistanista tai Itä-Kurdistanista. 1990-luvulla vastaukseni herätti aina jatkokysymyksiä: Mikä Kurdistan? Missä on Kurdistan? Missä päin sijaitsee Itä-Kurdistan?

Welat Nehri

''کریستینا کۆیڤونێن'' (Kristiina Koivunen) دڵسۆزێکی ڕاستەقینەی کوردستان

جەژنی نەورۆزی بۆنەیەکی باشە بۆئەوەی کە کوردانی هەرچوار پارچە لە دەوری یەک ببینی و لە دوری یەک بە شادی و خۆشی تێپبەر بکەی بۆ جەژنی نەورۆزی ئەو ساڵ هونەرمەندان ''عەزیز وەیسی'' و ''لۆکە زاهیر'' بانگهێشت کرابوون، بەڵام جیا لەوە ئەم بۆنەیە بۆ من دەستکەوتێکی دیکەی هەبوو ئەویش دیتنی بەرێز ''کریستینا کۆیڤونێن'' (Kristiina Koivunen)  ناوبراو کەسێکی کە هەموو کارو چالاکیەکانی تەرخان کردوە بۆ ناساندنی کورد و کێشەکانی و لەم پێوەندیەش دا چەندین کتێبی لەسەر کورد نوسیوە کە دەتوانم ئاماژە بەم کتێبانە بکەم:

ئالای کوردستان و پێشنیارێک

شایانی باسە کە هەر وڵات و هەریمێک ئالای تایبەت بە خۆی هەیە و ئاڵاش رەمزێکی گرینگ و پیرۆزی وڵاتانە. وڵاتەکانیش بە ئالاکەیانەوە دەناسرێتەوە و هەر ئالایەکیش بە شێوەیەک لە شێوەیەکان پێناسەی ئەو وڵاتەیە و تایبەتمەندیەکانی هەر وڵاتێک لە لە ناو ئاڵاکەیدا خۆی دەنوێنێت. کوردستانیش ئەگەرچی تاکوو هەنووکە وڵاتێکی سەربەخۆ نیە، بەڵام لە بەشێکی نیشتمان واتە باشووری کوردستان زیاتر لە دوو دەیەیە کە حکومەتێکی نیوە سەربەخۆ و ئاڵای خۆی هەیە کە ئەو ئاڵایە بۆتە سومبولی حكومەتی هەریمی کوردستان هەروەها بەشێکی زۆری دانیشتوانی کوردستان.

''بێ دەنگی لە هەمبەر سەردەشت کیمیابارانی هەڵه‌بجەشی لێکەوەتەوە"

پاش (26) ساڵ له‌ کیمیابارانکردنى دکتۆرێک بۆ چاره‌سه‌رى به‌رکه‌تووان له‌ سه‌رده‌شتدا نیه‌ 

چه‌ترپرێس 

له‌ (26)ه‌مین ساڵیادى کیمیابارانى شارى سه‌رده‌شتى رۆژهه‌ڵاتى کوردستان که‌ تێدا زیاتر له‌ (١١٠) که‌س گیانی له‌ده‌ستدا و به‌هه‌زاران که‌سیش بریندار بوون. مافناسێکى خه‌ڵکى شاره‌که‌ رایده‌گه‌یه‌نێ تا ئێستا سه‌رده‌شت له‌وپه‌ڕى بێکه‌سى دایه‌ و برینه‌کانى سارێژ نه‌کراونه‌ته‌وه‌ و ته‌نها یه‌ک دکتۆریش بۆ چاره‌سه‌رى به‌رکه‌وتوانى کیمیایی له‌و شاره‌ نیه‌، ئه‌و ماناسه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات که‌ بێده‌نگى له‌ ئاست ئه‌و کاره‌ساته‌ به‌تایبه‌ت له‌ لایه‌ن پارته‌ کوردییه‌کانى رۆهه‌ڵات و باشورى کوردستان وایکرد شارى هه‌ڵه‌بجه‌ش کێمیاباران بکرێ. 

هۆکاره‌کانی به‌شدارنه‌بوونی ژنان له‌ ده‌سه‌ڵاتی سیاسیدا

سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو پێشکه‌وتن و گۆڕانکارییه‌ی که‌ له‌ بواری زانست و شارستانییه‌تدا جیهان به‌ خۆیه‌وه‌ بینیوه‌،که‌چی مافی ژنان و ئاسته‌نگه‌کانی به‌رده‌میان هه‌ر ماوه‌. به‌شداری ژنان له‌ پڕۆسه‌ی سیاسیی وڵاتدا، به تایبه‌تی له‌سه‌ر ڕێژه‌ی به‌شداربوونی له‌ ده‌سه‌ڵاتی سیاسیدا

پێناسەی دەوڵەت

دەوڵەت بریتیە لە کۆمەڵێک مرۆڤ کە لە هەرێمێکی دیاریکراو کۆمەڵگای سیاسیان پێک هێناوە و دەسەڵاتێکی باڵا دەسەڵاتداریەتی بەسەردا دەکات.

ناسینی مافە بنەڕەتیەکان

١ـ پێناسەی مافە بنەڕەتیەکان

مافە بنەڕەتیەکان بەشێکە لە یاسای گشتی ناوخۆیی کە رێکخراوو شێوەی حکومەت، ئەرک و بەرپرسایەتیەکان سێ دەسەڵاتە باڵاکە، ماف و ئەرکی تاکەکان لە بەرامبەر دەوڵەت و هەروەها ئەرکەکانی دەوڵەت سەبارەت بە پاراستنی ماف و ئازادیەکانی تاکەکان دیاری دەکات.

خانوادەهای کاسبکاران کرد از چگونگی کشتار فرزندانشان می گویند

 یک فیلم کوتاه مستند از سوی یک کارگردان کرد تهیه شده که در آن تهیه کننده به گفتگو با خانوادەهای کاسبکاران کرد که فرزندان خود را در حملات نیروهای نظامی جمهوری اسلامی از دست دادەاند، پردخته است.
 

در این فیلم کوتاه با نام "کوردستان سنووری بێ بەزەیی" دو زن و یک مرد سالخورده که از اعضای خانوادەی سه کاسبکار مقتول هستند، علاوه بر توضیح دربارەی چگونگی کشته شدن این کاسبکاران کرد، به وضعیت نابەسامان اقتصادی خانوادەهایشان پرداختەاند.

چه‌ کسی در مقابل کشتار کاسبکاران کرد مسئول است؟

چیا عبدالله‌پور 

شرق کردستان در چهار چوب جغرافیای ایران، مرزهای این کشور با کشورعراق و ترکیه‌ را شکل میدهد. دولت های مرکزی حاکم بر ایران و بخصوص حکومت جمهوری اسلامی همواره‌ با دیدی امنیتی به‌ این منطقه‌ نگریسته‌ اند و نگرش امنیتی در این مناطق پیوسته‌ بهانه‌ای بوده‌ تا حاکمیت اسلامی ایران از سرمایه‌ گزاری مولد در این بخش از ایران سر باز زند و حتی مانع از سرمایه‌ گذاری بخش خصوصی در این مناطق شود واین امر سبب شده‌ که‌ کردستان به‌ یکی از مناطق توسعه‌ نیافته‌ی کشور بدل شود وآمار بیکاری به‌ بیشترن میزان خود برسد. آمار بالای بیکاری در این مناتطق باعث شده‌ شغل های کاذبی در کردستان بوجود آید ، شغلهای که‌ مردم از روی ناچاری به‌ آن تن در میدهند . « کولبری» یکی از این شغل هاست که‌ در نتیجه‌ی سیاست تبعیض آمیز حکومت در این منطقه‌ رواج پیدا کرده‌ است.

کێ لە بەردەوامی کوشتنی کاسبکارانی کورد بەرپرسیارە؟

چیا عەبدوڵلاپوور

رۆژهەڵاتی کوردستان لە چوارچیوەی نەخشەی ئێراندا کەوتۆتە سنورەکانی رۆژئاوای ئەو وڵاتەوە و لە لایەن ناوەندەوەو بەتایبەتی لە دوای هاتنە سەرکاری کۆماری ئسیلامیەوە هەمیشە تێبینی توندی ئاسایشی لەسەر بووە و ئەوەش وەک بیانویەک لە لایەن دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی بەکار هاتووە کە لە کوردستان دا سەرمایە گوزاری بگاتە کەمترین ئاستی خۆی و تەنانە رێگری لە سەرمایەدارە خۆجێیەکانیش دەکەرێ کە سەرمایەگوزاری لەم ناوچانە بکەن.

گزارش نقض حقوق بشر در سه ماهه ی تابستان در شرق کردستان

در تازترین گزارشی که از خبر گزاری کردستان وکرد نیوز در خصوص نقض حقوق بشر در شرق کردستان طی سه ماهه تابستان جاری منتشرشده همچنان رژیم جمهوری اسلامی از هیچ راهکار و متودی در جهت سرکوب و آزار و اذیت مردم کردستان غافل نبوده است.
در ادامه ی روند نقض حقوق بشر در کردستان از سوی مراکز نظامی و امنیتی رژیم جمهوری اسلامی ایران، طی سه ماه تابستان سال جاری شمسی 22 تن کشته، 18 تن هدف گلوله مستقیم نیروهای رژیم زخمی شده و 123 تن از اهالی کردستان به اتهامات امنیتی بازداشت شده اند که بخشی از آنها شامل احکام سنگین زندان شده اند.

تایبەتمەندیەكانی یاسای بنەڕەتیی (دەستوور) کۆماری ئیسلامی ئێران[1]

چیا عەبدوڵڵاپوور

یەكەم: مێژووی نوسین و شێوەی دانانی یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی ئێران

بۆ ناسینی یاسای بنەڕەتیی هەر وڵاتێك دەبێ سەرەتا مێژووی نووسین و دانانی تاوتوێ بكەین. یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی ئێران یاسای بنەڕەتیێكی نووسراوە كە لە ساڵی ١٣٥٨ لە رێگای ریفراندۆمی گشتییەوە پەسەند كراوە.[2] بەر لەوەی كە سیستەمی پاشایەتی بروخێت و شۆڕشی گەڵانی ئیران سەكەوێ لە زستانی ١٣٥٧، بیری نووسینی یاسای بنەڕەتی لە لایەن ئیمام خومەینی و هاورێكانی لە پاریس هاتە بەر باس.

هەر لەوێ رەشنووسی یەكەمی یاسای بنەڕەتی دابین كرا. دواتر دوای ئەوەی كە سیستەمی پاشایەتی روخێندرا لە سەر دەستی هەموو گەلانی ئێران ئەم ڕەشنوسە لە لایەن تاك و گروپی جۆراوجۆرەوە هاتە بەر باس و هەڵسەنگاندن و شیكردنەوە و لە ١٥ی ڕێبەندانی ١٣٥٧ ئیمام خومەینی بەر لە دەست بەكاربوونی دەوڵەتی كاتی بازەرگان ئەركی پێك هێنانی ئەنجومەنی دامەزرێنەرانی[3] هەڵبژاردەی خەڵكی بۆ پەسەند كردنی یاسای بنەڕەتی راگەیاند. لە دوای دەست بەكار بوونی دەوڵەتی بازرگان،  شۆرای بەرزی پرۆژەكانی شۆڕش لەگەڵ پەسەندكرانی دەستەی دەوڵەت لە ٨ی خاكەلیوە دامەزراو لە ئەركەكانی ئەم شۆڕایە، دابین كردنی پرۆژە یاسای بنەڕەتی لە سەر رێوشوێنی ئیسلامی و بنەماكانی ئازادی  داندرا.

پشتیوانی کۆمەڵێکی زۆر لە نووسەر، شاعیرو هونەرمەندی کورد، لە مانگرتنی گیراوانی کورد لە تورکیا

بۆ: رێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان

پارله‌مانی ئوروپا

رێکخراوی نیوده‌وڵه‌تی مافی مرۆڤ

CPT

رێکه‌وت: 30.10.12

پشتیوانیی نوسه‌ران و شاعیران و هونه‌رمه‌ندان له‌ مانگرتنی زیندانیانی کورد له‌ تورکیا

کوردستان به‌ درێژایی مێژوو له‌ لایه‌ن وڵاتانی داگیرکه‌ره‌وه‌ رووبه‌ڕووی دژوارترین هه‌لومه‌رجی ژیانی بۆته‌وه‌. ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌ و کوشتن بۆته‌ پیشه‌ی له‌مێژینه‌ی دیکتاتۆڕه‌کان. له‌ کاتێکدا که‌ هه‌موو دنیا تێکۆشاون ژیانی پڕ له‌ ئاشتی و ئارامی بۆ مرۆڤایه‌تی دابین بکه‌ن،

پشتیوانی لە مانگرتوانی بەندکراوی کورد لە گرتووخانەکانی تورکیا

Right Now There Are Over Hundred,s
Kurdish Prisoner Hunger Strking In Turkey Prisons

کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کورد
رێکخراوی چاوەدێری مافی مرۆڤ
رێکخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی
رێکخروای خاچی سوور
پزیشکانی بێ سنوور
 له‌ رۆژی١٢ی سێپتامبری ٢٠١٢، ٦٣ به‌ندكراوی كورد، كه‌ به‌ تاوانی‌هاوكاری‌و ئه‌ندامه‌تی له‌ پارتی كرێكارانی كوردستان بەندكراون، مانیان له‌ خواردن گرتووه‌ دوای تێپه‌ربوونی چل ڕۆژ بەسەر ئەم مانگرتنەدا، رێژه‌ی مانگرتووان هەزاران کەسی تێپەڕاندوە.